MIT မှ ဇီဝအင်ဂျင်နီယာပါမောက္ခ Dr. Forest White နဲ့ Minnesota တက္ကသိုလ်မှ ဒေါက်တာ Justin Drake (Astrin Biosciences မှ ထိပ်တန်းသိပ္ပံပညာရှင်များ) တို့က AI နည်းပညာဟာ ကင်ဆာရောဂါကို အစောပိုင်းရှာဖွေတွေ့ရှိရာမှာ အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာနေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

P(doom) ဆိုတာ AI က ကမ္ဘာကြီးအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ကြီး ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ဆိုလိုပေမယ့်၊ ကင်ဆာရောဂါအတွက်တော့ P(doom for cancer) ဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အဓိပ္ပာယ်ရှိလာပါတယ်။ ကင်ဆာ 90% ကျော်ဟာ အကျိတ်တွေဖြစ်ပြီး အစောဆုံးအဆင့်မှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ရင် အသက်ရှင်နှုန်း 90% အထက် ရှိနိုင်ပါတယ်။

ကင်ဆာဆိုတာ တကယ်တော့ ရောဂါပေါင်း ရာနဲ့ချီပြီး ခန္ဓာကိုယ်ကို မတူညီတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ထိခိုက်စေတာပါ။ ရင်သားကင်ဆာရှိတဲ့ လူနှစ်ယောက်တောင် မတူညီတဲ့ tumor biology ရှိနိုင်ပြီး ကုသမှုနည်းလမ်းလည်း ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ တစ်ယောက်တည်းကနေ တစ်ချိန်တည်းမှာ ထုတ်ယူတဲ့ ကင်ဆာဆဲလ်နှစ်ခုတောင် အတူတူမဟုတ်ပါဘူး။

ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာ tumor မဖြစ်ခင်ကတည်းက သွေးကြောထဲ ဝင်ရောက်နိုင်ပြီး Stage 0 မှာပဲ ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်တဲ့ အလားအလာရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီဆဲလ်တွေက အိပ်ပျော်နေသလို ငြိမ်သက်နေပြီး ပုံမှန်သွေးစစ်ဆေးမှုတွေမှာ မတွေ့ရှိနိုင်ပါဘူး။

Astrin Biosciences က ကင်ဆာဆဲလ်တွေကို computer network ထဲက malware နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး ရှင်းပြပါတယ်။ Data အများကြီး သွားလာနေတဲ့ network ထဲမှာ malware က ပုံမှန် traffic နဲ့ ရောနှောပြီး ပုန်းအောင်းနေသလိုပါပဲ။ ဒါပေမယ့် malware က တိတ်ဆိတ်နေတာ မဟုတ်ပါဘဲတခြား malware တွေနဲ့ ဆက်သွယ်နေပါတယ်။

ကင်ဆာဆဲလ်တွေလည်း အတူတူပါပဲ။ သူတို့က protein signal တွေ ထုတ်လွှတ်ပြီး အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ကာ ကိုယ်ခံအားစနစ်ကနေ ရှောင်ရှားနေကြပါတယ်။ ဒီ signal တွေကို ရှာဖွေဖို့ deep proteomics နည်းပညာဖြစ်တဲ့ nanotechnology၊ biochemistry၊ robotics နဲ့ optics တို့ကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုပါတယ်။

AI က computer ရဲ့ လုံခြုံရေးစနစ်အသစ်လိုပါပဲ။ Malware ကို တိကျစွာ ရှာဖွေနိုင်ရုံမက၊ built-in security system က ဘယ်လို တုံ့ပြန်နေလဲဆိုတာကိုပါ စောင့်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ Malware က firewall တွေကို ဘယ်လို ဖြတ်သန်းနေလဲ၊ antivirus program တွေကို ဘယ်လို လှည့်စားနေလဲ ဆိုတာတွေကို မြင်နိုင်ပါတယ်။

Astrin ရဲ့ AI က ကင်ဆာ signal တွေကို protein တွေကနေ ရှာဖွေပြီး ကင်ဆာဆဲလ်တွေ ဘယ်လို ဆက်သွယ်နေလဲ၊ ကိုယ်ခံအားစနစ်က ဘယ်လို တုံ့ပြန်နေလဲ သိရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကင်ဆာရဲ့ စတင်မှု၊ တိုးတက်မှု၊ ပြန်ဖြစ်မှုနဲ့ အန္တရာယ်အဆင့်တွေကိုပါ ခန့်မှန်းနိုင်မယ့် model တစ်ခု ဖန်တီးနေပါတယ်။

ဒါဟာ အစောပိုင်းရှာဖွေတွေ့ရှိမှုထက် ပိုပါတယ်။ ကင်ဆာက ဘယ်လောက် ပြင်းထန်မလဲ၊ စောင့်ကြည့်သင့်လား ကုသသင့်လား၊ ပြန်ဖြစ်နိုင်ခြေ ဘယ်လောက်ရှိလဲ စတာတွေကို နားလည်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။