လူတိုင်းက သီချင်းကြိုက်ကြတယ်လို့ သင်ထင်ကောင်းထင်ပါလိမ့်မယ်၊ ဒါပေမဲ့ သိပ္ပံပညာအရတော့ ဒါမမှန်ပါဘူး။ "Musical Anhedonia" လို့ခေါ်တဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်ကြောင့် လူဦးရေရဲ့ ၅% ကနေ ၁၀% လောက်ဟာ သီချင်းနားထောင်ခြင်းကနေ ဘာပျော်ရွှင်မှုမှ မခံစားရပါဘူး။ လေ့လာမှုအသစ်တွေအရ၊ ဒါဟာ သူတို့ရဲ့ အမှားမဟုတ်ဘဲ၊ ဦးနှောက်ထဲက အသံကြားတဲ့ အာရုံကြောကွန်ရက်နဲ့ ပျော်ရွှင်မှုကို ခံစားရစေတဲ့ အာရုံကြောကွန်ရက်ကြားမှာ ဆက်သွယ်မှုပြတ်တောက်နေတာကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

သတင်းအပြည့်အစုံ (Full Story)

လူအများစုအတွက် သီချင်းဆိုတာ ဘဝရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပေမယ့်၊ တချို့လူတွေအတွက်တော့ သီချင်းဟာ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စရာ ဆူညံသံတွေသက်သက်ပါပဲ။ ဒီလိုဖြစ်စဉ်ကို အခုအခါမှာတော့ သိပ္ပံပညာက ရှင်းပြနိုင်ပါပြီ။

'Musical Anhedonia' ကို လေ့လာခြင်း

Cell Press ဂျာနယ်မှာ မကြာသေးခင်က ဖော်ပြခဲ့တဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ၊ ဒီအခြေအနေကို "Musical Anhedonia" လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဒါဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ အသံလက်ခံတဲ့ အစိတ်အပိုင်းနဲ့ ပျော်ရွှင်မှုကို ခံစားရစေတဲ့ reward pathway ကြားက ဆက်သွယ်မှု အားနည်းတာကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ လေ့လာမှုရဲ့ ဦးဆောင်စာရေးသူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Josep Marco-Pallarés က ရှင်းပြပါတယ်။

"ဒါဟာ သူတို့ရဲ့ ပျော်ရွှင်မှုခံစားတဲ့ စနစ်က အလုပ်မလုပ်တာကြောင့် မဟုတ်ဘဲ၊ အသံကြားတဲ့ကွန်ရက်နဲ့ ပျော်ရွှင်မှုခံစားတဲ့ကွန်ရက်ကြားက ဆက်သွယ်မှု ပြတ်တောက်နေတာကြောင့်ပါ" လို့ သူက ဆိုပါတယ်။ ဒီအခြေအနေဟာ မျိုးရိုးဗီဇကြောင့် ဖြစ်တတ်ပြီး၊ ဦးနှောက်ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက်မှာလည်း ဖြစ်ပွားနိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

Musical Anhedonia ကို ဘယ်လိုစစ်ဆေးသလဲ

သုတေသီတွေဟာ လူတစ်ယောက်ရဲ့ သီချင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဆက်ဆံရေးကို တိုင်းတာဖို့ Barcelona Music Reward Questionnaire (BMRQ) ကို အသုံးပြုကြပါတယ်။ ဒီမေးခွန်းလွှာမှာ သီချင်းဘယ်လောက်နားထောင်လဲ၊ သီချင်းနဲ့အတူ လိုက်ညည်းပြီး သီဆိုတတ်သလား၊ "ကြက်သီးထ" စေတဲ့ သီချင်းတွေ ရှိသလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

နောက်တစ်ဆင့်အနေနဲ့၊ သီချင်းဖွင့်ပြနေချိန်မှာ ပါဝင်သူရဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်း၊ ချွေးထွက်နှုန်းနဲ့ အသက်ရှုနှုန်းတွေကို တိုင်းတာပါတယ်။ Musical anhedonia ရှိသူတွေမှာတော့ ဒီလို တုံ့ပြန်မှုမျိုး လုံးဝမရှိတာကို တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်က Reddit မှာ အသုံးပြုသူတစ်ယောက်က "သီချင်းတွေက ကျွန်တော့်ကို ဘာခံစားချက်မှ မပေးဘူး၊ ကျွန်တော် 'ခံစားလို့ရတဲ့' အတွေးတွေကိုလည်း မဖော်ပြဘူး" လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

ဖြစ်ရတဲ့ အရင်းခံအကြောင်းတရားများ

သုတေသီတွေက ဒီအခြေအနေဟာ ဘဝမှာ ဘာကိုမှ ပျော်ရွှင်မှုမခံစားရတော့တဲ့ စိတ်ကျရောဂါရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ anhedonia နဲ့ ဆက်စပ်မှုရှိမလားလို့ အစပိုင်းမှာ ယူဆခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လေ့လာမှုတွေအရ၊ musical anhedonia ရှိသူတွေဟာ အစားအသောက်၊ ရုပ်ရှင်နဲ့ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ စကားပြောတာလိုမျိုး တခြား ပျော်ရွှင်စရာတွေမှာတော့ ပုံမှန်အတိုင်း တုံ့ပြန်မှုရှိတာကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

နောက်ဆုံးမှာတော့၊ Barcelona နဲ့ Canada က သုတေသီတွေက ဒီပြဿနာဟာ "သီချင်းနားထောင်နေချိန်မှာ အသံကြားတဲ့ကွန်ရက်နဲ့ ပျော်ရွှင်မှုခံစားတဲ့ကွန်ရက်ကြားက ဆက်သွယ်မှု ပြတ်တောက်နေခြင်း" ကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ အဖြေထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီသတင်းက ဘာကြောင့် အရေးကြီးတာလဲ (Why This Story Matters)

ဒီသတင်းဟာ "လူတိုင်းက သီချင်းကြိုက်တယ်" ဆိုတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အယူအဆကို စိန်ခေါ်လိုက်ပြီး၊ လူတွေရဲ့ ကွဲပြားတဲ့ ခံစားမှုတွေကို သိပ္ပံနည်းကျ ရှင်းပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဂီတကို မကြိုက်တဲ့လူတွေကို "ထူးဆန်းတယ်" လို့ မြင်မယ့်အစား၊ သူတို့ရဲ့ ဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းပုံကို နားလည်ပေးနိုင်စေပြီး လူမှုဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုစာနာမှုရှိလာစေပါတယ်။ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ကြိုက်/မကြိုက် ဆိုတာထက် ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ ကွာခြားချက်တွေကြောင့် ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သိရှိလာစေပါတယ်။

ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (The Big Picture)

Musical anhedonia ကို လေ့လာခြင်းဟာ ဂီတနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အကြောင်းအရာတစ်ခုတည်းမနေပါဘူး။ ဒါဟာ လူသားဦးနှောက်ရဲ့ ရှုပ်ထွေးလှတဲ့ reward system (ပျော်ရွှင်မှု ခံစားစေသော စနစ်) ကို ပိုမိုနားလည်ဖို့အတွက် တံခါးဖွင့်ပေးလိုက်တာပါ။ ဒီသုတေသနကနေရတဲ့ အသိပညာတွေဟာ အစားအသောက်ပုံမမှန်ခြင်း၊ လိင်စွဲလမ်းခြင်းနဲ့ လောင်းကစားစွဲလမ်းခြင်းလိုမျိုး အခြားသော reward response နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ပြဿနာတွေကို လေ့လာရာမှာ အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ လူသားတွေရဲ့ ထူးခြားတဲ့ အပြုအမူတွေနဲ့ ခံစားချက်တွေကို လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုအဖြစ်ကနေ သိပ္ပံနည်းကျ ရှင်းပြနိုင်တဲ့ အရာတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲပေးနေတဲ့ neuroscience ရဲ့ အရေးပါမှုကို ပြသနေပါတယ်။

ကိုးကားချက်များ (References)